Mizo Adventist Logo_Tarry

Adventist Kohhran Leh Rinnaa Felna Thurin

Picture

Rinna avanga felna hi Seventh-day Adventist thurin laimu a ni. Din tirh anih lai vel ata Rinna avanga felna thurin hi hre famkim lo mai se, Krista biakbuk rawngbawlna atangin an zir a, sawpuitu Krista zara mi fel an nih maina chu an tuipui em em țhin. Hetih chhung hi chuan kohhran a phur a, chak takin a thang a ni. Mahse a hnuah doctrine dang sabbath te, dan chung chang te, insumna chungchang te, mitthi chungchang te buaipui anih lai khan doctrine lairil ‘rinna avanga felna’ thurin hi an theihnghilh titih ta mai a. Mrs White-i pawhin tihian a sawi hial, “A nawlpuiin dan kan sawi kan sawi a, Gilboa tlang ruah leh dai reng rengin an tih hnawn ngai loh ang maia khawro kan nih thlengin dan kan sawi a ni” {RH, March 11, 1890 par. 13}.

​Kum 1888 kumin E.J. Waggoner-a leh A.T. Jones-a te chuan rinna avanga felna thurin hi kohhranah an rawn pu lut a. Mahse chutih laia Review and Herald editor Uiah Smith te, GC president G.I. Butler-a te leh mi thenkhat te chuan dan pawimawhna a tinep ni a hriain nasa takin, mawi leh mawi lo pawh thlu hlei thei lo khawpin an lo dodal a. Mahse Pi White-ite nufa tanlakna azarah heng dodaltute hi an tang rei vak ngam ta lo a ni. ​


Kohhranin rinna avanga felna thurin an pawm chhoh lai hian kohhran a thangchak em em a. Mahse kohhran ațanga Kellog-a leh A.T.Jones-a an ban vang te, leh indopui I-na lo thleng nen kum 1888 kuma kohhrana harhna lo thlen hi theihnghilh titih a ni ta mai a. Taylor G. Bunch-a phei chuan ‘rinna avanga felna’ thuchah ngaihthah anihna hi Israel mite Kanaan ram lut mai thei tawh tur kum 40 tihkhawtlai annihna nen hmehbelin lehkhabu, Forty Years in the Wilderness: In Type and Antitype (1928) tih a ziak hial a ni. A ziahdan chuan 1888 kuma rinna avanga felna thurin kha pawm lo ni ta zel sela chuan ruah hnuhnung rawn sur tawhin, van Kanaan-ah kan awm tawh dawn a ni, mahse pawm a nih tak loh avangin khawvel thlaler hreawmah kan vakvai leh ta a ni.

1888 kuma rinna avanga felna thurin kohhrana chi tuha awm tawh kha 1919 kumah a lo lang leh a. Hemi kum hian Prescott chuan Adventist Bible Conference-ah Krista hnathawh chungchang subject 18 zel mai a rawn present a, tin midangin Adventist kohhran doctrine hrang hrangte Krista laimu-a hmangin an rawn zirtir ve bawk a. Tin, 1922 khan A.G. Daniells-a General conference ministerial Association secretary-a dah a ni a, ani ho hian nasa takin kohhranah Krista kan felna anihzia hi an rawn sawi uar a, he 1922 – 1930 chhung hian ‘rinna avanga felna” thurin inziahna lehkhabu tamtak G.C. chuan an tichhuak nghe nghe a ni. Mahse vanduaithlak takin hemi tuma kohhrana hmasawnna awm pawh hi thil dangin a rawn chhilh leh ta a ni.

He kohhran Krista hriatna kawnga chak taka thang mek rawn luahlantu chu Andreason-a, Adventist theologian, college leh seminary professor zitirna a ni. A theology rawn vawrh lar chu “Last Generation Theology” tiin an vuah a. Isua lokallehna a nung chunga hmu turte chu sual tel lova kan nun a ngaih avangin inpuahchah vak a ngai, Isuan van biakbuka min sawipuina hna a zawh hmain sual zawng zawng kan bansan hman tur a ni tih chu a thupui ber a ni.

Andreason-a ngaihdanah chuan Setana’n Pathian a puhna kha ‘Pathian dan siamte hi zawm tak tak theih loh leh nunrawn vanga siam mai maiah’ a puh a. Chu Setanan Pathian a puhna chu a dik loh zia hun hnuhnunga Pathian miten nun thafamkima rawn nungin an rawn finfiah dawn a ni. He Universe leh khawvel mithmuhah “Pathian thupekte” hi thafamkimin an rawn zawm ang a. Universe leh Setana hmaah Pathian thupekte chu a lo zawm theih ngei a ni tih an rawn tarlang dawn a ni. Chuvang chuan Pathian reldikna leh zahawmna chu keini hun hnuhnunga miten Pathian dan thafamkima kan zawm leh zawm lohvah hian a innghat a. Kan zawm famkim theih chuan Setana a tlawm anga, kan zawm theih loh hlauh chuan Pathian a mualpho dawn a ni tiin a zirtir a. Zirtirna tha tak niin a lang a. Tun thleng hian kan thuhriltu leh mithiam tamtak te chuan hetiang lam hawi deuh hian lehkhabu an ziak a, an la sawi fo mai.

Mahse Bible chuan Andreason-a zirtirna anga Isua sawipuina ngai lo khawpa thatfamkimna mihringten van thlen hmain an neih tur thu a sawi ngai lo. Paula chuan ringtute felna chu ‘Pathian felna’ ti a kovin, Pathianin mifela min chhiarna hi kan felna vang ni lovin Isua felna kan rinna vang zawk a ni tih chiang takin a sawi a (Rom 3:5; 3:20-23; 2 Kor. 5:21). Tita 3:5-ah chuan “Thil fel taka tih, keimahni ngeia tihte chu, chu mi avang ni lovin, siamtharna silna leh Thlarau Thianghlim siamthat lehna chuanin a khawngaihna ang zel zawkin min chhandam ta.” Tiin a sawi a ni. Chuvang chuan engtiklai mahin Isua felnaa thuam kan nih loh chuan Adama thlah hringfate hi Pathian hmaa ding tlak khawpin kan thianghlim famkim thei lo. Paula pawhin “Dan lama felna lamah chuan sawiselbo” a nih thu sawiin, “Benjamina chi a mi, niriatni a serhtan” anih thu a sawi hnuah chung a mihring lam fel vena zawng zawng chu Krista felna a hmuh theihna turin “hnawmhneah” lek a ngaih thu a sawi.

Tin, Andreason-an Pathian dan a hmuhdan pawh hi a felhlel deuh. Dan hi mihringte felna tarlangtu atana pek kan nilova. Kan sualzia leh felna ber pawh ‘silhfen bawlhhlawh’ ang lek anihzia tilangtu atana pek zawk kan ni (Galatia 3:19, 20; Rom 3:19, 20; Isaia 64:6; Joba 25:4-6). Engpawh nise, dan chu Pathian thianghlim famkimna leh thatfamkimna inpuanchhuahna a ni a. Miin Pathian dan ka zawm famkim a ti anih chuan Pathian angin ka thianghlimin ka thafamkim vek a ni a tihna a ni. Mahse hei hi thi thei mihring tan tih theih rual a ni lo. Thi thei mihring tana felna kawng awmchhun chu Krista felna rinna chiah hi a ni. Ringtute chuan dan kan zawm tur a ni teh meuh mai. Mahse dana felna (100%) famkim chu kan neih theih a ni lo. Pi White-in tihian a lo sawi, “Felna hi dan zawmna a ni. Dan hian felna a ngiat tlat a, misual pawhin dan laka a bat chu a ni; mahse mahniin a nei thei bawk si lova. A neih theih dan kawng awmchhun chu rinna zarah a ni. Rinnain Pathian hmaah Krista \hatna chu a rawn thlen thei a, Pathian pawhin A Fapa thuawihna chu mi sual chanpualah a lo pawmsak ta a. Mihring tlin lohna aiah Krista felna chu pawm a lo ni ta zawk a, tichuan Pathianin ringtu, sual sim ta chu lo pawmin, a ngaidam a, thiam a chantir a, mi fel anga lo enin, Ama Fapa a hmangaih ang chiahin a hmangaih ta a ni.” (1 SM 367)

Kan felna chu Kristaah zawk a awm a ni tih sawiin, “Isua thisena silfaina chang tawhtute chuan engtik lai mahin an thianghlimna an uanpui ngai lo ang… Pathian hrechiangtu berte, an rinna Siamtu leh tifamkimtu lam thlir tlat thinte chuan anmahniah thatna reng an hmu lovang. An theihna zawng zawng nena rinawm an tum hnuah pawh chhiahhlawh laktlak loh tak niin an inhria ang” (Life Sketches of Ellen White, 211) tiin Pathian hrechiangtu apiangte chu mahni sualna inhmuchiang zawk thinte an ni tiin Pi White-I chuan a lo sawi a ni.

1 Johana 1:8-ah chuan “Sual ka nei lo,” kan tih chuan mahni leh mahni kan inbum a, thutak chu keimahniah a awm lo a ni” tiin a lo sawi. Sualna chu kan thiltih ni mai lovin, kan nihna hi a ni tiin Bible chuan a sawi (Mathaia 15:18,19; 12:34,35; 5:21,22,27,28; I Johana 1:8,10). Chuvang chuan kan felna chu keimahniah ni lovin, Kristaah a awm a. Kristan min sawipuina azarah chauh Am
ah ringtute chu mifela chhiar ve kan ni. Happenstall-a, 1960 chhova Seventh-day Adventist mithiam leh thusawitu lar tak chuan “ringtute nunah sualna chuan rorel tawh lo mah sela, van taksa kan neih hma loh chuan mihringah an la awm reng dawn a ni” tiin Bible zirtirna tluangtlam takin a lo sawi a. “Khawngaihnaa chhandam tih awmzia diktak chu, chapo taka chhandamna chiang tura keimahni lam that famkim a ngai tia inzirtirna atthlak tak paihthlak ngam hi a ni” tiin a sawi bawk. Tin Bible-a thatfamkimna chu mahni intihthat famkimna lam ni lovin Pathian leh mihringpuite hmangaihna kawnga puitlinna zawk a ni tiin a rawn sawi bawk. Tin, Net 98 speaker Dwight K. Nelson-a pawhin dan thil tum chu sual tel lo nun lam ai mahin Pathian leh midangte hmangaihna lampang hi a ni tiin a lo sawi ve bawk.

Tun kan Sabbath School zirlaibu (Adult SS lesson 4th Quarter, 2011 Gospel in Galatia: p. 59, 60) pawhin ringtute nunah thih hma emaw, van thlen hma emaw chuan sual leh tha indona a awm tur thu sawiin, he sualna hi thenkhat chuan vantlang laka inserhhranna atang leh Pathian khawngaihna atanga tihbo theih angah an ngai thin a. Mahse an tidik lo ve ve a ni tih a sawi. Tin, Andreason-a zirtirna pawmtu tamtakte phei chuan mihringa sualna awm hi ei leh in dik atanga tihbo theih angin an zirtir thin. Mahse Paula chuan “thinlung hi khawngaihnaa tihngheha a awm chu a tha si a, ei turtea tihngheha awm lovin; chutiang kawng lungkhamte chuan chungah chuan sawtna an hmu chuang lo” (Hebrai 13:9). Tiin a ziak. Vegeterian nihte, artui leh bawnghnute ngheite hian thatna chen chu an nei. Mahse heng ngheina hi sual hnehna a ni lo. Sual hnehna chu rinnaa nitin Pathian nena lendunna atang zawka neih tur a ni (I Johana 5:4; Hebrai 11:6).

(Andreason-a ngaihdan hi keipaw’n reitak chu tak tak emaw ka lo ti țhin a, ka mangang țhin teh asin! Ka sual zawng zawng sim tumin tan ka la a, chaw ka nghei tlauh tlauh a, khup char vekin ka tawngtai țhin a. Thatfamkim tumin Mrs White-i thuziak zirin a zavaiin zawm ka tum a, mahse ka tha famkim thei si lo!..tha nia ka inhriat poh leh ka chapo a, ka bula awm miten hreawm an ti zawk bawk si!.. a hahthlak thin teh asin! )

Andreason-a hi a kal fawr tak deuh avang leh Non-Adventist scholar Walter Martin-a zawhna Adventist scholar dangte an chhan letna lehkhabu “Question on Doctrine” chungchangah a tawng na deuh va, a ministerial licence engemaw chen an hlihsak nghe nghe a ni. Mahse heti chung hian a zirtirna hian tun thlengin kohhranah a la thawk zel a. Mizoramah pawh ruah hnuhnung dawng tur chuan chutiang khatiang nghei/tih loh a ngai. Inpuahchah vak vak a ngai etc. etc.. tiin Bible-in a phal reng pawh ti lo tura kan lo inzirtir ve țhin phah ta zel anih hi. Ruah hnuhnung dawng tur hian inpuahchah angai reng a. Mahse Galatia 3:2, 5 chuan Thlarau Thianghlim kan dawnna chhan chu Isua Krista Kraws kan rinna vang a ni tih a sawi. Isua hi tihthat leh innghei lama hlawhchhuah chi a ni lo ang bawkin, Thlarau Thianghlim pawh hi thilthlawmpek a ni a. Rinna atanga neih tur tho a ni.

1960 chho vel atang khan Adventist chu rinna avanga felna thurin chungchang-ah hian ngiahdan chi hnih a awm ta a, pawl khatin Isua kha mihring dang ang bawka suala piang niin, suala piang chunga a thatfamkim theih avangin keini pawh kan thafamkim thei a ni tia tangin, Isua kha kan entawn turin a nung a ni an ti a, chuvang chuan tihthianghlimna leh thatfamkimna lamte an uar a. Pawl dangin Isua chu mihring ni mahse, Pathian ni kawp anih avangin mihring dangte laka a danglamna uarin, Isua lokal chhan chu kan aiawha inpe turin a ni an ti a, chuvang chuan Thiamchantirna leh Kraws thu an uar bawk a. A tlangpui thuin pawl hmasa zawk lam khi Andreason-a tan tu deuhte niin, 1888 hmalama Uriah Smith te, G.I.Butler-a rindan kha an thlawp deuh va, a hnuhnung zawk hi a tlangpuiin theologian ho țanhmunn a ni deuh.

Engpawh nise, he buaina hi 1960-a lo piang thut a ni lova, 1888 kum pawh khan an lo chei hrep tawh kan tih kha. Mahse Pi White-i zarah an buaina hi engemaw chen chu reh angin a lang a. Mahse loh theih lohvin 1960 velah khan he thila buaina hi a lo puakchhuak leh ta a ni. He thil thlentu hi engdang ni lovin 50’s chho vela Kristian publisher company lar tak Barnhouse chuan Adventist-te hi Kristian-a chhal theih kan ni em tih zir chiang tura an tih Walter Martin-a chuan Adventist-te thurin hrang hrang zirin a thil hriat thiam lohte zawhna a siam a, chuta a zawhna langsar zual deuh deuhte chu 1) Tlanna hna hi Krawsah zawh a ni lo, biakbukah zawk a ni em? 2)Chhandamna hi khawngaihna + Dan zawm vanga neih a ni em? 3)Isua Krista hi chatuan Pathian ni lovin, thilsiam a ni em? 4) Isua khan suala tlu tawh mihring mihrinna a rawn chhawm em? Tihte leh a hnua a zawhna 5) Mrs White-i thuziakte hi Bible hrilhfiahna dik lo thei lo an ni em? tih te hi an ni. Heng zawhnate hi hetih hun laia Adventist mithiam L.E. Froom te, R.A.Anderson-te leh mithenkhatte chuan lehkhabu ‘Question on Doctrine” buah chhangin a chunga point-te khi chu Adventist kalsual leh kalfâwr(extreme) deuh ho ngaihdan mai a ni tiin an pha a. Chu chu Andreason-a leh mithenkhat ten duh lovin he Question on doctrine bu hi Adventist kohhran uirena buah an ngai hial a. Andreason-a phei chu a hna atangin ban a nih phah ta nghe nghe kan tih tawh kha.

1970 vel chho khan rinna avang thurin chungchanga inhnialna a nasat tak euh avangin khatih laia GC hruaitute chuan rinna avanga felna thurin chungchangah revival leh reformation inkhawmpui an ko ta a ni. Hetah hian mithiam leh lar tak Desmond Ford-a chuan, thiamchantirna thurin rawn uarin, sanctification thurin a rawn hnawl a, leh lamah Herbert Doughlass-a’n sanctification leh thatfamkimna thurin a rawn uar bawk a, an thutihtluknaah chuan thiamchantirna a ni emaw, tihthianghlimna a ni emaw Krista tel lo chuan awmzia a nei lo ve ve a. Chuvang chuan a pawimawh ber chu Isuaa awm (being in Christ) hi a ni tiin thu an rem ta a ni. Engpawh nise Desmond Ford-a kha a kal fawr zel a, Isua van biakbuk rawngbawlna thurin thlengin a rawn hnawl ta a. Kohhranin Ford-a ngaihdan hi hnuah Kohhran zirtirna kalha an hriat avangin a ministerial licence an hlihsak ta a ni.

Engpawh nise Adventist-te hian thutak hi che ngai lo (static) ni lovin, hmasawn zel (progressive) niin kan ring a. Hei vang tak hian thurin chham mi (Creed) pawh tun thlengin kan la nei lo a ni. Kan Pathian thu hmuh dan leh thulak dan pawh a dang chho hret hret zel a. Seventh-day Adventist kohhran din hmasa tute kha tunah hian lo tho leh ta se, Adventist kohhran hi an rawn zawm duh tawh lo mai thei a ni tiin George R. Knight-a chuan a sawi. Hei hi engdang ni lovin, Pathianin engthar tamtak kohhran min pek belh zel vang a ni. Chuvang chuan din tirh kan ni laia kan ngaihdan leh rindan thenkhat kalsan kan nei a, thenkhat pawm kan nei bawk a. Chung kan danglamna zinga thenkhat chu Trinity chungchang kan pawm dan te leh rorelna kan thlir dan hi a ni. 1970 vel atang khan van biakbuka Isua hna pawh ‘thiamloh chantir’ ni lovin, Pathian mite thiamchantir rorelna a ni a. Chuvangin ringtute hi chhandam loh hlauhna ni lovin, khawngaihna avanga chhandamna ringin thlamuang taka awm zawk tur kan ni tiin kan inzirtir ta a ni.

Thil vanduai thlak tak mai chu, Mizoram Adventist-te hian G.C. lam theology kan phak ta lo deuh hlek niin a lang. Sabbath school zirlaibu leh kan kohran Bible Commentary ngei ngei pawh pawm lo kan rawngbawltute zingah ka hmu ta zauh zauh mai. Kan theology, a bikin soteriology(chhandamna chungchang zirna)-ah hian kan in ennawn a tul ta takzet a ni.

Bibliography:

George R. Knight, A Search For Identity. Hagerstown, Review and Herald: 2000
George R. Knight, Angry Saint. Hagerstown: Review and Herald, 1989
Adult Sabbath School Lesson, Gospel in Galatia. 4th Quarter 2011,
Nichol, Francis D., The Seventh-day Adventist Bible Commentary. Washington, D.C.: Review and Herald Publishing Association, 1978.
Dwight K. Nelson, Outrageous Grace. Nampa, Idaho: Pacific Press Publishing Assoc., 1998.
Ellen White, Review and Herald, Hagerstown: Review and Herald March 11, 1890.
__________, Selected Messages. Vol. I. Washington, D.C.: Review and Herald Publishing Association, 1958, 1980.
Life Sketches of Ellen G. White. 1915. Mountain View, CA: Pacific Press Publishing Association, 1943.

Comments(2)

  1. Reply
    Marema says:

    A va tha em .

  2. Reply
    Enga Fanai says:

    A va tha em…!! A kimin a fiah bawk si.

Post a comment